بعضی از کشورهایی که در تاریخشان، حوادث خونینی اتفاق افتاده که ارزش مطرح شدن ندارد، سعی می کنند از این حوادث برای خود افتخارات کاذب بسازند؛ حتی کشورهایی که تاریخ و پیشینه زیادی ندارند، با اسطوره سازی سعی دارند برای کشور خود، هویت کاذب بسازند؛ اما کشور ما ایران صاحب تاریخ و تمدن بسیارطولانی است که در سطح جهان کم نظیر است. در این میان مسئله اصلی این است که این پیشینه باید به شکلی جذاب مطرح شود تا ماندگار و اثرگذار باشد. اتفاقاً فرق ما با بعضی ازآن کشورهای بی هویت، این است که آنها برای « نداشته های» خود از قالب « هنر» استفاده می کنند تا آنها را دراذهان ماندگار کنند ولی ما متاسفانه برای «داشته های» خود، آنچنان که باید از قالب هنر بهره نمی گیریم. به همین خاطر بسیاری از جوانان ونوجوانان ما با بسیاری از شخصیت های غربی آشنا هستند اما خیلی از قهرمانان ملی خود را نمی شناسند.
به اعتقاد صاحبنظران ، « دوران دفاع مقدس» یکی از پرافتخارترین دوره ها در تاریخ ایران به شمار می آید. چرا که در طول قرن های گذشته به خصوص در 200 سال اخیر، هربار که جنگی به کشور ما تحمیل شد، متأسفانه در پایان آن بخشی از خاک کشور ما از پیکره ایران عزیز جدا شده که ننگین ترین دوره آن، از دست دادن 17 شهر ایران در دوره قاجار است؛ اما در میان این جنگها تنها در جنگ 8 ساله عراق علیه ایران است که در پایان آن حتی یک متر از خاک ایران در دست دشمن باقی نماند.
علاوه براین، همه کسانی که «دوران دفاع مقدس» را تجربه کرده اند تصدیق می کنند که وضع مردم ایران درآن دوران از نظر روحی ومعنوی در بهترین شرایط بود؛ بطوری که به اعتقاد جامعه شناسان درآن دوران اکثر عناصری که به عنوان« سرمایه اجتماعی » هر جامعه محسوب می شود، مثل: اعتماد، مشارکت، همکاری، از خودگذشتگی وصداقت در اوج قرار داشت. بدین جهت معرفی سرداران شهید به عنوان شخصیتهایی از این دورانِ پرافتخار می تواند یکی از اولویتهای رسانه ملی باشد ونسل امروز را با بخشی از تاریخ معاصر ایران آشنا کند.
از این رو صدا وسیمای مرکز مازندران تهیه وتولید نمایش رادیویی «سی سردار» را برای بیان گوشه ای از افتخارات حماسه سازان سی استان کشور درحال ضبط دارد. این مجموعه باحمایت و نظارت «اداره کل صدای استانها» و باهمکاری صداوسیمای مراکز استانها تهیه می شود.
این مجموعه نمایشی از تیرماه سال 89 به کارگردانی علی دنیوی ساروی و به تهیه کنندگی محمدصالح ذاکری در 30 قسمت در صدای مرکز مازندران در حال تهیه وضبط است.
در این مجموعه رادیویی، از هر یک از استانهای کشور، یکی از سرداران شهید دفاع مقدس انتخاب و به بخشی از زندگی آنها در قالب نمایش پرداخته می شود. ملاک دست اندرکاران این نمایش برای انتخاب سردار مربوط به هر استان این است که منابعی که ظرفیتهای نمایشی داشته باشد در باره آنها موجود باشد.
متون این نمایش توسط مینا اسداللهی، عاطفه مکاری، رضا اخروی، ایرج فلاح و وفا مصطفی پور نوشته شده و علی دنیوی ساروی سرپرستی این نویسندگان و بازنویسی نهایی این نمایش ها را برعهده دارد. همچنین نویسندگانی از استانهای دیگر هم بااین مجموعه همکاری دارند. ازجمله: مریم واحد ازاستان گیلان، امین رسولی از استان اردبیل، رضا جوشعار ازاستان هرمزگان و علیرضا حنیفی از استان کردستان.
شهرام حق شناس و سامی یوسفی صدابردار، نرگس موسی پور و مبین بوی افراز افکتور و وفا مصطفی پور هم دستیار این مجموعه نمایشی هستند. گفتنی است دراین نمایش ها بازیگرانی ازاستان مازندران و دیگراستانهای کشور ایفای نقش می کنند.


گزارشی از پشت صحنه

گزارشی که در پیش دارید حاصل گفتگویی است با عوامل نمایش رادیویی سی سردار و بیان حال و هوای یک گزارشگر از پشت صحنه این مجموعه.
امروز روز یکشنبه 17/5/89 روز خبرنگار است که سرضبط نمایش زندگی سردار شهید سید کمال فاضل دهکردی از سرداران استان چهار محال وبختیاری حضور پیدا کردم. وقتی وارد استودیوی آیینه شدم آقای ذاکری تهیه کننده نمایش سی سردارگفت: ما امروز فرصتی برای گفتگو نداریم، بگذار برای وقتی دیگر. من هم قول گفتگو را برای زمان دیگر گرفتم. و ازایشون اجازه خواستم که دراستودیو حضورداشته باشم.
عوامل برنامه با شوروحال خاصی مشغول کارند. سامی یوسفی حساسیت خاصی در صدابرداری نشان می دهد و مرتب به بازیگران سفارش می کند صداهای اضافی درضمن ضبط نمایش وجود نداشته باشد. در حالی که علی دنیوی کارگردان سی سردار با دقت وحساسیت با تهیه کننده وصدابردار برنامه همراهی می کند، ظاهراً ایجاد صدایی اضافی باعث می شود تا چندین بار ضبط تکرار شود. کات کردنها و برداشتهای مکرر نشان از حساسیت عوامل درتولید این نمایش است. حساسیتهای صدابردار به حدی است که چندین بار وارد استودیو می شود تا دلیل صدای اضافی را پیدا کند. در نهایت متوجه می شود کفش یکی از بازیگران باعث ایجاد این صدا وکات کردنهای مکرر بوده است.
شروع دوباره نمایش بعداز کشف صدای نامحسوس.
یکی از بازیگران دراتاق فرمان مشغول تمرین صحنه بعدی است..همهمه بازیگران درنقش رزمندگان سالهای دفاع مقدس مرا به فضای آن زمان می برد. آن حماسه 8 ساله. صدای امدادگر، امدادگر و یا حسین والله اکبر درفضای استودیو طنین انداز می شود. من که اولین بار سرصحنه نمایش رادیویی حضور داشتم، دیدن این فضا برایم جالب بود. درکنار همه اینها، رابطه صمیمی بازیگران توجه مرا جلب می کند. برای چندلحظه ای دوربین عکاسی را برمی دارم مشغول عکس گرفتن می شوم.
ظاهراً قرار است یکی از بازیگران سربرنامه زنده برود واین استرس زمان به بقیه عوامل هم سرایت می کند. برای مدتی به دلیل رفتن یکی از بازیگران که قرار است به پخش زنده برنامه ای دیگر برسد، وقفه ای در ضبط نمایش ایجاد می شود. دراین فاصله، جلسه کوتاهی بین کارگردان وتهیه کننده و صدا بردار برگزارمی شود. من هم خدا حافظی می کنم تا فرصتی دیگر برای گفتگو با عوامل برنامه.

گفتگو با مدیران سازمان و دست اندرکاران این نمایش :
موسوی زاده قائم مقام معاون امورمجلس و استانها ( دردیدار از پشت صحنه این مجموعه) : از وظایف اولیه رسانه ملی است که سرداران بزرگ دفاع مقدس را برای نسل امروز معرفی کند. خوشبختانه با حمایتی که از ناحیه ستاد صورت گرفت وحمایتی که حمیدی مدیرکل مرکز ازاین کار بزرگ و ارزشمند داشتند، نمایش سی سردار که زندگی سی سردار دوران دفاع مقدس است در مرکز مازندران درحال تهیه است. امیدواریم با پخش این اثر ارزشمند وفاخر از شبکه های استانی 32 مرکز سازمان صدا وسیما، به عنوان یک کار فاخر ازآن یاد کنیم واثر گذاری آن را هم ببینیم.
بهرام دارابی معاون صدای مرکز مازندران: دفاع مقدس آيينه تمام نمايي از ايثار و رشادتهای مردم ايران زمين براي حفظ دين، ميهن و ناموس و معرفي شهدا، به عنوان الگوهاي معنوي و چهره هاي تاثيرگذار در طول هشت سال دفاع مقدس دانست. وی ادامه داد: نمايش سي سردار (يكي از هزاران) از سوي صداي مركز مازندران در صداي استانها مطرح و تصويب گرديد كه بر اساس آن از هر استان يك فرمانده شهيد استان انتخاب شده و بخشي از زندگي پر بارشان در قالب نمايش كار مي شود. دارابی گفت: این نوع کار اولین بار است که در سطح کشورانجام می شود و هدف از توليد آن استفاده از قابليت هاي نمايشي صداي مركز مازندران در اشاعه فرهنگ ایثار و شهادت و معرفي رشادتهاي سرداران شهيد كشور مي باشد.
محمد صالح ذاکری تهیه کننده نمایش سی سردار:
چون مردم ما و به ویژه خانواده های این سرداران ، حساسیت وعلاقه خاصی نسبت به این عزیزان دارند، بنابراین باید نهایت دقت در مورد مستند بودن این نمایش ها انجام گیرد. در مورد بعضی از شخصیتهای مربوط به دوران گذشته می توان از عنصر تخیل که لازمه آثار نمایشی است بهره گرفت؛ ولی دراین مجموعه که به شخصیتهای دوره معاصر می پردازد، نمی توان زیاد از عنصر تخیل استفاده کرد وباید برمبنای اسناد ومدارک مطمئن، به نوشتن نمایش پرداخت.
تهیه کننده این نمایش به راههای دست یابی به مدارک وآثار مستند در مورد سرداران در مرحله پیش تولید اشاره کرد و گفت: مراجعه حضوری به مراکز بنیاد شهید، بنیاد حفظ آثار ونشر ارزشهای دفاع مقدس، کنگره سرداران وشهدای استانها، مراجعه به کتابخانه های تخصصی مربوط به دفاع مقدس، خرید کتاب از نمایشگاههای کتاب استانی ونمایشگاه بین المللی کتاب تهران، مراجعه به سایتهای اینترنتی مربوط به دفاع مقدس، تماس تلفنی با مدیران رادیو وبرنامه سازان مراکز صدا وسیما برای ارسال کتابهای مربوط به هر استان، تحقیقات میدانی در مورد بعضی از شخصیتها، تماس تلفنی با خانواده تعدادی ازسرداران ودریافت اطلاعات به صورت شفاهی یا ازطریق نوشته ها و سی دی های صوتی وتصویری ازجمله راههایی بود که برای کسب اطلاعات در پیش گرفتیم.
ذاکری افزود: برای پرداختن به زندگی شخصیتها به صورت نمایشی تاکنون راههای مختلفی تجربه شده است: بعضی ها سعی کرده اند در قالب روایت به زندگی آنها بپردازند و بعضی ها هم از قالب روایت و هم از قالب نمایش استفاده کرده اند .اما رویکرد ما دراین مجموعه این بوده است که به صورت کاملا نمایشی به زندگی سرداران دفاع مقدس پرداخته شود. انتخاب این قالب انتخابی سخت ودشواربود ولی مطمئنا اثرگذاری آن در مخاطب بیشتر است.
وی ادامه داد: از آنجا که بسیاری از متون موجود در مورد زندگی سرداران دفاع مقدس یا به صورت زندگی نامه تنظیم شده ویا شامل خاطرات پراکنده از افراد مختلف می باشد از این رو ظرفیت لازم برای رسیدن به یک داستان ونمایش منسجم وجذاب را ندارد. به همین جهت ما از هر نوع نوشته ای که در مورد سرداران نوشته شده نمی توانستیم استفاده کنیم وبرای رسیدن به نوشته مطلوبی که اطلاعات لازم را برای نوشتن نمایش داشته باشد، مجبور بودیم منابع مختلفی را مورد بررسی قرار دهیم تا به داستانی منسجم که قابلیت نمایشی داشته باشد، برسیم به همین خاطر زمان زیادی صرف تهیه منابع مناسب برای نوشتن نمایش شد.
تهیه کننده این نمایش در خصوص رویکرداین برنامه اظهارداشت:
معمولاً درآثاری که به شخصیت های خاص می پردازند دو رویکرد وجود دارد: یکی اینکه به تمام زندگینامه یک شخصیت از تولد تا مرگ پرداخته شود که در این صورت به دلیل کمبود ظرفیت های نمایشی طبیعتاً اثر بیشتر جنبه « روایی» پیدا می کند واز حالت نمایشی دور می شود وطبعاَ اثرگذاری آن کمترمی شود. دوم اینکه به بخشی از زندگی یک شخصیت که دارای مایه های نمایشی قوی تری است پرداخته شود که دراین صورت اگر چه آن اثر، گویای تمام زندگینامه آن شخصیت نخواهد بود، اما می تواند ماندگارتر واثرگذارتر باشد. ما دراین مجموعه، رویکرد دوم را انتخاب کرده ایم.
علی دنیوی ساروی کارگردان وسرپرست نویسندگان: ما سعی کردیم دراین کار در واقع مستندتر برخورد کنیم وتاکید وتکیه ما بر سندهای موجود راجع به هر کدام ازاین سرداران باشد. وی ادامه داد: منابعی که به دست ما رسید بسیار متعدد ومتاسفانه مقایسه اینها هم زمان بر بود. اما ما سعی کردیم در کنارسندیتی که خیلی تاکید می شد، آن جنبه های نمایشی را هم پیدا کنیم.
لیلا تورانی بازیگر نقش مادر سردار شهید از احساسش دراین نمایش می گوید: من در زمان جنگ جوان بودم وقاعدتاً احساسی که الان دارم را نداشتم الان هنگامی که نقش مادر شهیدی را ایفا می کنم با توجه به این که خودم دو پسر دارم، همذات پنداری بیشتر و نزدیکتری دارم که این به خودی خود دربازی و شکل گیری احساسات وکنش های نمایشی من هم تاثیر گذاشت. سی سردار بی شک مجموعه ای ماندگار و موثر خواهد شد. امیدوارم روند ساخت اینگونه آثار که به نوعی اسناد نمایشی محسوب می شوند، ادامه پیدا کند.
رحمان قدمی یکی از بازیگران این نمایش ، هدف از این کار را آشنایی با سرداران جنگ می داند و می گوید از طریق این راهنمائیها وکتابها ومنابعی که در پیش روست انشاء ا... بتوانیم بیشتر با شخصیتهای هشت سال دفاع مقدس آشنا شویم.